Europejska pamięć
o Gułagu
Juozas Miliautskas
Bliższe dane biograficzne Juozasa Miliautskasa
Mieszkał ze swoimi rodzicami na wsi. Jego ojciec był robotnikiem, matka nie pracowała. Doświadczył wojny jako dziecko w swojej własnej wsi. Jego brat zginął na froncie jako żołnierz Armii Czerwonej. Juozas pamięta bezustanne bombardowania niedaleko domu. Pamięta też dzień, kiedy Niemcy zabrali Żydów do pracy w lesie. Kiedy dowieźli ich ciężarówkami do Kowna, rozstrzelali ich w wykopanych wcześniej dołach, a z kolei ci, którzy te doły kopali zostali rozstrzelani w lesie, a ich ciała spalone. l
Od 1947 r. rodzina żyje pod groźbą aresztu, albowiem jeden z braci ojca należy do « leśnych braci ». W 1947 i 1948 r. wielokrotnie ukrywają się u sąsiadów albo u znajomych, ale 17 marca 1949 r. czterech żołnierzy NKWD rozmawiających ze sobą po litewsku przyszło ich zaaresztować. Ojciec ma na ciele wiele ran na skutek pobicia przez nkwudzistów. Najpierw przewiezieni są na wozie na stację kolejową, a następnie wepchnięci do wagonu pociągu towarowego: Juozas, rodzice i młodszy brat. Zdołali zabrać ze sobą pół worka mąki. Stłoczeni z dwudziestoma innymi rodzinami, śpiąc na narach, z jednym piecykiem, odrobiną węgla na całą podróż. Na postojach zdobywają gorącą wodę i jedną słoną rybę do podziału dla wszystkich.
Pociąg dowozi ich w rejon Irkucka. Ze wszystkich stron podjeżdżają samochody, które mają za zadanie porozwozić ich po całym obwodzie. Stamąd ciężarówka dowozi ich do osady Żygałowo, a następnie saniami uprzężonymi w konie do Cziczek, osady położonej 16 km dalej wśród bezkresnej nicości.
Juozas zostaje traktorzystą, następnie kierowcą, co jest pewną formą awansu społecznego, dzięki czemu jest mu łatwiej żyć.
Od 1956 roku, Juozas nie ma już statusu « specjalnego przesiedleńca », i w 1957 r. wraz z rodzicami wraca na Litwę, ale traktowany jest jako sybirak. « Nie mieliśmy gdzie się podziać », słyszeliśmy: « Oni to nie nasi. » Po pół roku postanawia wrócić tam, skąd przyjechał, to znaczy na Syberię, podejmuje pracę w rolnictwie. W 1970 r. przenosi się do Bratska, który z wioski, przekształcił się w miasto przemysłowe, dzięki budowie potężnej hydroelektrowni, która stała się dumą Związku Radzieckiego i tysięcy obywateli ZSRR, którzy przyjechali ją budować. Mieszka tam do dzisiaj.