Pierwsze osiedla chłopów zesłanych na Daleką Północ

Poniższe fotografie pochodzą z propagandowego albumu NKWD  z archiwów Centrum Informacji Milicji w Archangielsku. Należy podkreślić wyjątkowy charakter tych materiałów, albowiem oficjalne archiwa przedstawiające deportację z czasów stalinowskich są niezwykle rzadkie.

Album opatrzony tytułem „Osiedla pracy w regionie Północnym i w Komijskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republice Radzieckiej - ASRR Komi w latach 1930-37”, zawiera ponad trzysta zdjęć wykonanych prez NKWD w dwóch odrębnych okresach: pierwszy etap deportacji (1930-31) i rok 1936, w którym uchwalono tzw. Konstytucję stalinowską głoszącą zwycięstwo socjalizmu nad wrogiem. Fotografie te stanowią ilustrację jednego  spośród jedenastu tematów przedstawionych w tym albumie: budowę osiedli, rewaloryzację gruntów rolnych, hodowlę, rolnicze budynki gospodarcze, pracę  w przemyśle, rzemiosło, życie codzienne i kulturę, place zabaw i ogródki dla dzieci i służbę zdrowia.

W ściśle tajnym raporcie władz radzieckich, tym razem opatrzonym materiałem zdjęciowym, regionalna władza NKWD z wielką gorliwością pokazuje wielkie postępy osiągnięte w ciągu ostatnich siedmiu lat przez organy zajmujące się specjalnym osiedlaniem.

 Czy jest to rodzaj pamiątkowego albumu  z okazji dwudziestej rocznicy Rewolucji Październikowej czy raczej chodzi o asekuracyjny raport, który ma chronić rolę i funkcję władz wykonawczych ? Nic nam nie wiadomo na temat motywów tej wewnętrznej propagandy. Natomiast przekaz w nim zawarty nie budzi najmniejszych wątpliwości: udało się zapanować nad wrogim środowiskiem naturalnym, a wrogowie ustroju  z właściwym efektem przeszli proces reedukacji.

Niezależnie od celów propagandowych, album ten wyjawia tragiczną prawdę: krańcowo wrogie człowiekowi środowsko naturalne, ubóstwo przesiedleńców, ciężki los zesłańców zmuszonych nie tylko do życia w szałasach podczas srogiej zimy, ale i do pozowania przed obiektywem aparatu fotograficznego ich katów.

Ta galeria zdjęć pozwala prześledzić szlak przebyty przez zesłańców i zobaczyć ich osiedla.

Poniższy opis oparty jest na faktycznych informacjach zwartych w legendach albumu NKWD.