TemaTyczny

Aresztowanie Anny Stasiewicz

Anna Stasiewicz została deportowana z rodziną 10 lutego 1940 roku, ponieważ jej ojciec był kolonistą wojskowym.

Stasys Dambrava obserwuje przybycie Sowietów

Docierają słuchy o deportacjach przed czerwcem 1941 r.

NKWD ma problemy z zachowaniem w tajemnicy akcji deportacyjnych. Dzięki ciotce ze strony ojca, do rodziny Silva Linarte dochodzą pogłoski o planowanej akcji na kilka dni przed 14 czerwca 1941. Ale ojciec tym pogłoskom nie wierzy. 

Mama Silvy Linarte zapomina zabrać ubranka dla niemowlęcia

O przeżyciu poczas zesłania na Syberię decyduje przede wszystkim to, czy w momencie aresztowania zabrało się ze sobą ciepłe ubrania. Niektórzy zabierają ze sobą zimową odzież, inni, w pośpiechu i poganiani przez żołnierzy zapominają zabrać ze sobą tobołki z nieodzownymi rzeczami. Tak się też stało z matką Silva Linarte, która opuszczając dom zapomina zabrać ubranka dla niemowlęcia. Niemowlę umiera w czasie transportu pociągiem.

(V0)

Austra et Lilija wspominają aresztowanie w 1941 r.

Niektórzy obawiają się najgorszego. Tak jest w przypadku ojca sióstr Austra et Lilija, który jest przekonany, że cała rodzina zostanie natychmiast rozstrzelana. Rodzina aresztowana jest w środku nocy, dzieci nie mają nawet czasu założyć inne ubranie. 

Odmowa obywatelstwa radzieckiego i aresztowanie

Kiedy hitlerowcy napadają na Polskę we wrześniu 1939 r. Henry Welch ucieka z matką na Wschód i znajdują się w strefie  radzieckiej. Na początku matka odmawia przyjęcia obywatelstwa radzieckiego i kiedy w końcu podejmuje taką decyzję, jest już za późno i rodzina zostaje aresztowana.

Mama pojechała do swojej kuzynki Adeli do Lwowa, która tam się schroniła. Oni byli bardzo szczęśliwi, bo jej mąż był komunistą. Dostał dobrą posadę i chciał zostać, bo Rosja dla niego to był raj!

Po powrocie mama zmieniła zdanie i poszła na policję, żeby dali jej obywatelstwo radzieckie.

Na szczęście było już na to za późno, bo o czwartej nad ranem usłyszeliśmy łomotanie do drzwi. NKWD aresztowało mnie i moją matkę.

Na dworze czekał na nas zaprzężony w konie wóz, na którym siedziała już inna rodzina. Dwóch nkawudzistów usiadło tak, żeby uniemożliwić nam jakąkolwiek ucieczkę.»

Andrej Ozierowski wspomina o represjach z byle jakiego powodu

Będąc nauczycielem przeciwstawił się prowadzonej wówczas przez rząd radziecki polityce alfabetyzacji. Był świadkiem represji, które na wsi były na porządku dziennym.

Aresztowanie rodziny Diany Kratish

Rodzina Diany Kratish zatrzymana jest nie 14, ale dwa dni później, tzn.16 czerwca, ponieważ ojciec był w tym dniu nieobecny. Niemniej w archiwach opublikowanych tytułem rehabilitacji, zapis wskazuje, że zarejestrowani są jako deportowani w dniu 14 czerwca.

Andriej Ozierowski: sytuacje trudne do zniesienia

Wywłaszczani przemocą chłopi buntują się i stawiają opór władzy radzieckiej. Jest im niezwykle trudno zająć stanowisko między Niemcami, ukraińskimi nacjonalistami i postawą proradziecką.

Daleka droga Długa podróż do Morza Łaptiewów 

Dawid Józefowicz został najpierw wywieziony do Ałtaju, a następnie na północ od koła podbiegunowego.

(skrócona relacja - pełna relacja z biografią Davida Jozefovitcha)

Bardzo daleka droga
 

Dawid Józefowicz został najpierw wywieziony do Ałtaju, a następnie na północ od koła podbiegunowego.

Przed aneksją – czasy przed sowiecką okupacją w pamięci deportowanych

Deportacja czerwcowa 1941 r. wiąże się z oddzielaniem ojców od rodzin. Dzieci często po raz ostatni widzą swojego ojca, który został skazany na wywózkę osobnym transportem do obozów przymusowej pracy. Po raz ostatni również widzą swe matki w rozkwicie kobiecości i elegancji, zanim ciężka praca nie zaznaczy swym piętnem ich twarzy i sylwetki.

Przywołanie czasu aresztowania jest okazją do powrotu do przeszłości rodziny i wyidealizowanego obrazu epoki przed dojściem do władzy Sowietów. Zdjęcia rodzinne, przedstawiające domy i szczęście ogniska domowego stanowią cudem uratowane relikwie minionej epoki. Oglądając fotografie z dzieciństwa rodzi się tęsknota połączona z bolesnym smutkiem z powodu utraty najbliższych.