Solidarité Ukraine
INED Éditions. Archiwum Dźwiękowe, Europejska pamięć o Gułagu

BioGrafie

08
×

Michalina  HERC


Michalina Herc urodziła się w 1937 r. w Warszawie i tam mieszkała wraz ze swoimi rodzicami do wybuchu wojny. Ma zaledwie 2 lata, kiedy Niemcy i Sowieci wkraczają do Polski. Rodzice Michaliny uciekają przed Niemcami, najpierw do Białegostoku a następnie do Wilna. Ponieważ  nie zgodzili  się na przyjęcie obywatelstwa radzieckiego (ojciec skłonny był przyjąć obywatelstwo, ale matka kategorycznie odmówiła),  w czerwcu  1940 r. zostali deportowani w rejon Archangielska, w którym pozostali do momentu ogłoszenia amnestii dla Polaków, to znaczy do sierpnia 1941 r. Stamtąd pojechali do Azji Centralnej najpierw pociągiem a następnie popłynęli statkiem w okolice Taszkientu i  dalej do Kazachstanu. Michalina wychowywała się wśród Kazachów ; nauczyła się ich języka, uczestniczyła w ich obrzędach religijnych i związanych z ich tradycjami i kulturą.

 W maju 1946 r. Hercowie mogą nareszcie opuścić terytorium ZSRR. Jadą przez zdewastowaną działaniami wojennymi Ukrainę i docierają do Polski. Po przyjeździe dowiadują się, że cała rodzina, która nie wyjechała z Polski  padła ofiarą eksterminacji. Udają się do Warszawy i do Łodzi. W Łodzi decydują się na wyjazd do Francji, gdzie czeka już na nich wuj. Przyjeżdżają do Paryża we wrześniu 1946 r. Michalina zrobiła we Francji karierę zawodową jako lekarz psychiatra. Obecnie jest na emeryturze i powróciła do swojej pasji jakim jest malarstwo. Przedstawia w nim spustoszenia I zniszczenia wojenne widziane przez okno pociągu, którym wracała do Polski, krajobrazy Dalekiej Północy, barwy stepów Kazachstanu stanowiące główny motyw jej obrazów.

PDF (104.02 KB) See MEDIA
Fermer

Odmowa przyjęcia obywatelstwa radzieckiego i deportacja

Matka Michaliny odmawia paszportyzacji. Cała rodzina zostaje deportowana.

Fermer

Wspomnienia z dzieciństwa w Archangielsku
Mróz ; pluszowy miś i zgubione lalki

Fermer

Zamieszkać w Archangielsku

Fermer

Wspomnienia z dzieciństwa w Archangielsku
Pieśni i tańce

Fermer

Pamiątki z Azji Centralnej
Miłość do Kazachów

Fermer

Pamiątki z Azji Centralnej
Głód

Fermer

Próby ucieczki

Ojciec Michaliny miał zamiar zaciągnąć się do Armii Generała Andersa, ale w końcu tego nie zrobił. Natomiast kilkakrotnie  próbował ucieczki za granicę.

Fermer

Szkoła w Sajramie (Kazachstan)

Fermer

Powrót do Łodzi, odkrycie antysemityzmu

Micheline Herc, kiedy powróciła do Polski, do Łodzi, odkryła, że jest Żydówką i odczuła antysemityzm.

Fermer

Powrót do Łodzi: Odkrycie getta i eksterminacji

Micheline Herc, kiedy powróciła do Polski, do Łodzi, odkryła, że jest Żydówką i odczuła antysemityzm.

Fermer

Pamięć – niepamięć (ucieczka przed pamięcią)

Fermer

Zachwyt w Paryżu

Fermer

W Paryżu, cudzoziemka

Fermer

W Paryżu: Nadgonić stracone życie

Fermer

Cudzoziemka; bezpaństwowiec

Fermer

Przeszłość rosyjska, polska i francuska

Przed drugą wojną światową rodzina Michaliny Herc żyła między Moskwą i Warszawą. Rodzice jej ukończyli studia we Francji i tam też się poznali, ale w 1932. Postanawiają wrócić do Warszawy, gdzie biorą ślub.  Członkowie rodziny Herców są przemysłowcami bądź trudnią się handlem. I tak Michaïł Model, który był Rosjaninem bliskim mienszewikom, był vice-Prezesem przemysłu na całą Rosję i do 1922 r. posiadał trzy fabryki w Charkowie i w Kijowie. Wyemigrował do ówczesnego miasta Dantzing w 1922 r., gdzie nadal zajmował się przemysłem.

Józef i Sonia Hercowie (Hertz), dziadkowie Michaliny ze strony ojca. Józef pracował w przemyśle futrzarskim  wraz ze swym ojcem, który miał kontaktyh z Londynem. Ojciec nadzwyczaj rozwinął interesy. Zginęli w obozie w Treblince.

Ojciec Michaliny Herc urodził się w Warszawie, a matka w Rosji w Kursku.

Gutek, jeden z wójów Michaliny Herc ze strony ojca, urodzony w 1911 r.  Był międzynarodowym adwokatem w Londynie, ale chcąc pomóc rodzicom w czasie wojny wrócił w 1940 r. do Warszawy I został zabity w gettcie. Najstarszy z wujów został deportowany. 

Dawid -  stryjeczny dziadek ze strony matki Michaliny - został w Moskwie i sprawował funkcję dyrektora GUMU. Sima – jej stryjeczna ciotka uczestniczyła w bitwie o Leningrad. Natomiast Maria Rosenberg, ciotka ze strony matki Michaliny wyjechała do Francji w tym samym czasie co Ewgienia, matka Michaliny na studia do szkoły handlowej (w latach 1924-25) i osiedliła się we Francji.

Fermer

Listy ze świata

Podczas zesłania do najbardziej oddalonych zakątków Dalekiej Północy w Rosji czy też Kazachstanie, rodzice Michaliny Herc otrzmują korespondecję z Paryża, z Châteauneuf-la-Forêt we Francji, również z Moskwy wysyłaną przez krewnych i rodzinę. Listy są świadectwem co prawda rzadkiej ale faktycznej wymiany między skrajnie oddalonymi od siebie światami.

Jednym z najbardziej zadziwiających listów jest list nadany w Châteauneuf-la-Forêt z datą 18 marca 1941 r., który dotarł do„punktu Szirbozero, centrum pocztowego Osinow, rejon Prioziernyj, obwód Archangielski”, oddalonego od świata zakątku Wielkiej Rosyjskiej Północy. Niestety nie wiemy ile czasu szedł ten list do miejsca przeznaczenia. Wydaje się, że został wysłany przez Czerwony Krzyż.

Istnieje spora liczba listów wysłanych do Sajramu, miejscowości, w której Michalina spędziła swoje kazachskie dzieciństwo. Czas dostarczenia listu do rąk odbiorcy jest bardzo długi ; jeden z listów napisany 14 czerwca 1945 r. w Paryżu, przechodzi przez Moskwę 12 stycznia 1946, dociera do Ałma- Aty 12 marca i ostatecznie do miejsca przeznaczenia dopiero 5 kwietnia, ocenzurowany przez armię radziecką.

Listy z Francji pisze Marie Rosenberg (Mary na kopertach), siostrę mamy Maichaliny Herc, która mieszkała we Francji

Wśród listów  figuruje list od Idy Radilowskiej, śpiewaczki lirycznej, żony Dawida Radilowskiego, stryjecznego dziadka Maichaliny ze strony matki, który po Rewolucji został dyrektorem GUMU w Moskwie (słynny moskiewski dom handlowy).  List nadany w Moskwie 10 września 1945 dotarł do Kazachstanu 18 września.

  1. List od Marii Rosenberg wysłany w dn. 18 marca 1941 r. z Châteauneuf la Forêt (departament Haute-Vienne) do Szirbozero, w obwodzie Archangielskim;
  2. Kartka wysłanej z Paryża do matki Michaliny Herc do Kazachstanu która dotarła do adresatki 21 listopada 1945 r.;
  3. Strona Recto kartki wysłanej z Paryża do Sajramu;
  4. List nadany 16.06.1945 r., doręczonego do Sajramu dn. 5.04.1946 r.;
  5. List nadany w Moskwie  przez Idę Radilowską, żonę stryjecznego dziadka ze strony matki Michaliny do matki Michaliny w Sajramie.
Fermer

Wyjazd z ZSSR - biurokracja

Wyjazd z ZSRR jest już sam w sobie długą podróżą, podczas której trzeba uzyskać najróżniejsze papiery, żeby uzyskać właściwy status niezbędny do przekroczenia granicy. Poniżej reprodukcja trzech dokumentów:

  • Radziecka wiza wjazdowa do Polski;
  • Wiza tranzytowa na wyjazd z Polski do Francji via Niemcy;
  • Zaświadczenie o statusie uchodźcy wystawione przez francuski urządu ds uchodźców OFPRA.
Fermer

Portret radiofoniczny Michaliny Herc

Portret radiofoniczny Michaliny Herc zreal. przez Yasmine Chouaki (Rozgłośnia radiowa RFI) emitowany w poniedziałek 27 lutego 2012 r. poświęcony Michalinie Herc.